पण्डितचन्द्रशेखर: (आजाद:) ऐतिहासिकदृष्ट्या भारतीयस्वतन्त्रतासंग्रामस्य अत्यन्तं सम्मानितं लोकप्रियं च स्वतन्त्रतासैनिक: आसीत् । स: पण्डितरामप्रसादबिस्मिल-सरदारभगतसिंहसदृशम् एव महत्तम क्रान्तिकारीषु अन्यतम: आसीत् । 1922 ख्रीस्ताब्दे गान्धिना असहयोगआन्दोलनस्य असामयिकसमाप्त्यनन्तरं तस्य वैचारिकं परिवर्तनम् अभवत् । स: क्रान्तिकारिगतिविधिषु संलग्नम् अभवत्, हिन्दुस्थान रिपब्लिकन एसोसियेशन संस्थाया: सक्रिय सदस्य: अभवत् । अनया संस्थया स: रामप्रसादबिस्मिलेन सह 9 अगस्त 1925 ख्रीस्ताब्दे काकोरीकाण्डं कृतवान् । अनन्तरं ख्रीस्ताब्दे 1927 बिस्मिलस्य बलिदानानन्तरं उत्तरभारतस्य सर्वान् क्रान्तिकारिसमूहान् एकत्रीकृत्य हिन्दुस्थान सोशलिस्ट रिपब्लिकन ऐसोसियेशन संस्थाया: निर्माणं कृतवान् अथ च भगतसिंहेन सह लाहौरप्रदेशे लाला लाजपतरायस्य मृत्यो: प्रतिकारं साण्डर्सस्य वधं कृत्वा कृतवान् । अनन्तरं देहलीं प्राप्य असेम्बली विस्फोटकाण्डं कृतवान् ।
पण्डितचन्द्रशेखरस्य जन्म उत्तरप्रदेशस्य उन्नावजनपदस्य बदरका ग्रामे 23 जुलाई सन 1906 ख्रीस्ताब्दे अभवत् । पितु: (श्री सीतारामतिवारी) देहावसानानन्तरं ग्रामं विहाय चन्दशेखर: प्रारम्भे मध्यप्रदेशस्य अलीराजपुर रियासते वित्तं आरब्धवान् । अनन्तरं भावरा ग्रामे न्यवसत् । अत्रैव बालचन्द्रशेखरस्य बाल्यावस्था अतीता । तस्य मातु: नाम जगरानी देवी आसीत् । बाल्यकाले आदिवासिबालकै: सह बहुधा शरसन्धानं कृतवान् अत: बाल्यकाले एव तस्य लक्ष्यभेदने गति: आसीत् ।
बाल्यकालातएव चन्द्रशेखर: स्वाभिमानी आसीत् । स: कदापि नैव विभेति स्म । 1919 ख्रीस्ताब्दे जलियावालाबाग नरसंहार: नवयुवानां हृदयान्दोलनस्य कारणम् अभवत् । चन्द्रशेखर: तदा पठन् आसीत् । तदा आरभ्य एव तस्य मनसि अग्नि: प्रज्ज्वलन् आसीत् । गान्धिना कृते असहयोग आन्दोलने नवयुवान: ज्वालामुखीवत विस्फोटं प्राप्तवन्त: । तै: सह एव चन्द्रशेखर: अपि रणांगणे शंखनादं कृतवान् ।
चौराचौरीघटनानन्तरं गान्धि: विना जनानां सहमतिं स्वीकृत्य एव असहयोग आन्दोलनं नाशितवान् अनेन नवयुवकानां कांग्रेससमूहै: मोहभंग: जात: । सर्वे मिलित्वा एच.आर.एस (हिन्दुस्थान प्रजातान्त्रिक संघ) संघस्य निर्माणं कृतवन्त: । 9 अगस्त सन 1925 ख्रीस्ताब्दे ते मिलित्वा काकोरीकाण्डं कृतवन्त: । अस्मिन् सर्वकारेण पण्डितरामप्रसाद बिस्मिल, अशफाक उल्ला खाँ, रोशन सिंह: आदय: गृहीता: । चन्द्रशेखर: तथापि तेषां बन्धने नैव आगतवान् ।
भगतसिंह:, राजगुरु:, सुखदेव: च साण्डर्सवधस्य अनन्तरं असेम्बलीमध्ये विस्फोटं कृत्वा गृहीता: । तेषां कृते मृत्युदण्डनिर्धारणं जातम् । आजाद: नेहरूमहोदयं निवेदितवान् यत् कृपया भगतसिंहादीनां मृत्युदण्डं आजीवनकारावासदण्डे परिवर्तयेत इति आंग्लशाशकान् निवेदयेत् । किन्तु नेहरूगान्धिद्वयो: अपि एतत् न अंगीकृतवन्त: । चन्द्रशेखर: तत: प्रत्यागत्य अल्फ्रेडपार्कमध्ये स्व सहायकै: सह मन्त्रणा कुर्वन् आसीत् तदैव ब्रिटिशजना: सर्वत: तान् आरक्षितवन्त: । तै: सह युद्धं कुर्वन् अत्रैव आजाद: स्वस्यैव भुसुण्ड्या स्वस्य जीवनं परित्यक्तवान् ।
चन्द्रशेखर: वीरताया: नूतनी परिभाषा अकरोत् । तेन प्रेरिता: सहस्राधिका: जना:, युवान: स्वतन्त्रता आन्दोलने शहादत-दत्तवन्त: । तस्य मरणस्य 16 वर्षानन्तरं हिन्दुस्थानं स्वातन्त्र्यं प्राप्तवान् । स: सत्यमेव क्रान्तिकारी आसीत् ।
वयं तं महान्तं चन्द्रशेखरं प्रणमाम: । नमो देशभक्तेभ्य: ।
जय हिन्द
0 टिप्पणियाँ