गतलेखे समासस्य भेदानां विषये पठितवन्त: वयम् । उपभेदानां विषये अपि पठितवन्त: । सम्प्रति एतेषाम् उदाहरणानि पठिष्याम: ।
3- बहुब्रीहि समास: - प्राय: अन्यपदार्थप्रधान: बहुब्रीहि:।
बहुब्रीहि समास:द्विधा भवति ।
बहुब्रीहि समास:द्विधा भवति ।
सामान्य: बहुब्रीहि:
सामान्य: बहुव्रीहि: षोढा भवति ।
द्वितीयार्थबहुव्रीहि: - प्राप्तम् उदकं यं स: - प्राप्तोदक: (ग्राम:)
तृतीयार्थबहुव्रीहि: - पीतं क्षीरं येन स: - पीतक्षीर: (बाल:)
तृतीयार्थबहुव्रीहि: - पीतं क्षीरं येन स: - पीतक्षीर: (बाल:)
चतुर्थ्यर्थबहुव्रीहि: - दत्त: पशु: यस्मै स: - दत्तपशु:
पंचम्यर्थबहुव्रीहि: - उद्धुतं जलं यस्मात् स: - उद्धुतजलम् (कूप:)
पंचम्यर्थबहुव्रीहि: - उद्धुतं जलं यस्मात् स: - उद्धुतजलम् (कूप:)
षष्ठ्यर्थबहुव्रीहि: - पीतम् अम्बरं यस्य स: - पीताम्बरम् (हरि:)
सप्तम्यर्थबहुव्रीहि: - बहूनि फलानि यस्मिन् स: - बहुफलम् (वृक्ष:)
सप्तम्यर्थबहुव्रीहि: - बहूनि फलानि यस्मिन् स: - बहुफलम् (वृक्ष:)
विशेष: बहुब्रीहि:
विशेषबहुव्रीहि: नवधा भवति ।
व्यधिकरण: -चक्रं पाणै यस्य स: - चक्रपाणि:
संख्योत्तरपद: - विंशते: समीपे ये सन्ति ते - उपविंशा:
संख्योत्तरपद: - विंशते: समीपे ये सन्ति ते - उपविंशा:
संख्योभयपद: - द्वौ वा त्रयो वा - द्वित्रा:
सहपूर्वपद: - शिष्येण सह वर्तते इति - सशिष्य:
सहपूर्वपद: - शिष्येण सह वर्तते इति - सशिष्य:
व्यतिहारलक्षण: - केशेषु केशेषु गृहीत्वा इदं युद्धं प्रवृत्तम् - केशाकेशि
दिगन्तराललक्षण: - दक्षिणस्या: पूर्वस्या: दिशो यदन्तरालम् - दक्षिणपूर्वा
दिगन्तराललक्षण: - दक्षिणस्या: पूर्वस्या: दिशो यदन्तरालम् - दक्षिणपूर्वा
नंयबहुव्रीहि: - अविद्यमान: पुत्र: यस्य स: - अपुत्र:
प्रादिबहुव्रीहि: - निर्गता कृपा यस्य स: - निष्कृप:
उपमानपूर्वपद: - गजाननमिव आननं यस्य स: - गजानन:
प्रादिबहुव्रीहि: - निर्गता कृपा यस्य स: - निष्कृप:
उपमानपूर्वपद: - गजाननमिव आननं यस्य स: - गजानन:
4-द्वन्द्व समास: - प्राय: उभयपदार्थप्रधान: द्वन्द्व: ।
द्वन्द्व समास: द्विधा । एतयो: द्वयो: समासयो: पुन: भेदद्वय: क्रमश: ।
द्वन्द्व समास: द्विधा । एतयो: द्वयो: समासयो: पुन: भेदद्वय: क्रमश: ।
इतरेतर: द्वन्द्व:
इतरेतर द्वन्द्व: अपि द्विधा भवति ।
द्विपदद्वन्द्व: - रामश्च कृष्णश्च - रामकृष्णौ
बहुपदद्वन्द्व: - हरिश्च हरश्च गुरुश्च - हरिहरगुरव:
बहुपदद्वन्द्व: - हरिश्च हरश्च गुरुश्च - हरिहरगुरव:
समाहार: द्वन्द्व:
समाहारद्वन्द्व: अपि द्विधा भवति ।
समाहार: - संज्ञा च परिभाषा च अनयो: समाहार:
नित्यसमाहार: - पाणी च पादौ च एतेषां समाहार: - पाणिपादम्
नित्यसमाहार: - पाणी च पादौ च एतेषां समाहार: - पाणिपादम्
-: संस्कृतजगत् :-
धन्यवाद चन्द्रभूषण जी
जवाब देंहटाएंbahut sundar
जवाब देंहटाएंpreyash