ऋग्वेदस्य अभिप्राय: - स: वेद: यस्मिन् ऋचानां प्राधान्यं भवति । ऋचा: इत्युक्ते पद्यात्मकमन्त्रा: - 'तेषामृग्यत्रार्थवशेन पाद-व्यवस्था' । अनेन प्रकारेण ऋग्वेदसंहिता ऋचानां संकलितनिधि: अस्ति । अस्य विभाजनम् 'अष्टक क्रम' अथ च 'मण्डल क्रम' इति द्विधा अस्ति ।
अष्टकक्रम: - अष्टकविभाजनं पाठसौविध्याय कृतमासीत् । कृत्रिमविभाजनम् अस्ति एतत् । अष्टकक्रमस्य अवान्तरविभाजनम् अस्ति - अध्याय: वर्ग: च । सम्पूर्णे ऋग्वेदे अष्ट अष्टकानि सन्ति, सर्वाणि अष्टकानि प्राय: सामान्यपरिमाणस्यैव सन्ति । प्रत्येकस्मिन् अष्टके अष्ट-अध्याया: सन्ति, प्रत्येकस्मिन् अध्याये केचन् वर्गा: सन्ति । प्रत्येकस्मिन् वर्गे पंचानां मन्त्राणाम् अनुपात: अस्ति । अध्यायानां पूर्णसंख्या 64 अस्ति, वर्गा: च 2006 सन्ति ।
निम्नतालिकायां वर्गाणां ऋचाणां च सम्बन्ध: द्रष्टुं शक्यमस्ति ।
| ऋचा: | वर्गसंख्या | पूर्णसंख्या |
| 1 | 1 | 1 |
| 2 | 2 | 4 |
| 3 | 97 | 291 |
| 4 | 174 | 696 |
| 5 | 1207 | 6035 |
| 6 | 346 | 2076 |
| 7 | 119 | 833 |
| 8 | 59 | 472 |
| 9 | 1 | 9 |
| योग: | 2006 | 10417 |
इति अष्टकक्रम: ।
टिप्पणियाँ
एक टिप्पणी भेजें