त्रिमुनीषु तृतीयस्थानप्राप्त: आचार्य:
पतञ्जलि: - (पत् + शतृ = पतत् + अञ्जलि:)
विशेषणानि - फणी, फणीभृत्, शेषाहि, नागनाथ, गोणिकापुत्र ।
जन्मकाल: -
विवादविषय: एव ।
150 ई.पू. - पाश्चात्य विद्वान्स: तेषामनुयायिन: च ।
अयमेव काल: पुष्यमित्रशुंग राज्ञ: अपि स्वीकृयते ।
प्रवृत्तस्याविरामे शासितव्या भवन्ती (लट: पूर्वाचार्य संज्ञा) ।
................ इह पुष्यमित्रं याजयाम: (महाभाष्यम् 3/2/126)
1500 वि.पू. - युधिष्ठिरमीमांसक:, अन्ये भारतीयपरम्परावाहका: ।
जन्मस्थानम्-
विवादविषय: एव अयमपि
कश्मीर - ''अभिजानासि देवदत्त कश्मीरान् गमिष्याम: तत्र सक्तून् पास्याम:''आधारेण ।
गोनर्द (पंजाब/हरियाणा) - ''गाव: यत्र नर्दन्ति स:'' (जहाँ अच्छी नस्ल की गायें पायी जाती हैं) आधारेण ।
गोनर्द (गोण्डा) - नामसाम्यकारणात् ।
काशीप्रान्तम् - डाॅ. बलदेव उपाध्याय: ।
अस्याधिकसमय: पाटलिपुत्रे (पटना) अतीत: - (महाभाष्यम् 3/2/123)
ग्रन्था: - महाभाष्यम्, योगसूत्रम्, चरकसंहिता ।
प्रशस्ति: -
कृतेSथ पतञ्जलिना गुरुणा तीर्थदर्शिना ।
सर्वेषां न्यायबीजानां महाभाष्ये निबन्धने ।। (भतृहरि: - वाक्यपदीय 2/486)
योगेन चित्तस्य पदेन वाचां मलं शरीरस्य च वैद्यकेन ।
योSपाकरोत्तं प्रवरं मुनीनां पतञ्जलिं प्राञ्जलरानतोSस्मि ।।
इति
पतञ्जलि: - (पत् + शतृ = पतत् + अञ्जलि:)
- पतन्ति अञ्जलयो नमस्कार्यतया ।
- अञ्जले: पतित: ।
विशेषणानि - फणी, फणीभृत्, शेषाहि, नागनाथ, गोणिकापुत्र ।
जन्मकाल: -
विवादविषय: एव ।
150 ई.पू. - पाश्चात्य विद्वान्स: तेषामनुयायिन: च ।
अयमेव काल: पुष्यमित्रशुंग राज्ञ: अपि स्वीकृयते ।
प्रवृत्तस्याविरामे शासितव्या भवन्ती (लट: पूर्वाचार्य संज्ञा) ।
................ इह पुष्यमित्रं याजयाम: (महाभाष्यम् 3/2/126)
1500 वि.पू. - युधिष्ठिरमीमांसक:, अन्ये भारतीयपरम्परावाहका: ।
जन्मस्थानम्-
विवादविषय: एव अयमपि
कश्मीर - ''अभिजानासि देवदत्त कश्मीरान् गमिष्याम: तत्र सक्तून् पास्याम:''आधारेण ।
गोनर्द (पंजाब/हरियाणा) - ''गाव: यत्र नर्दन्ति स:'' (जहाँ अच्छी नस्ल की गायें पायी जाती हैं) आधारेण ।
गोनर्द (गोण्डा) - नामसाम्यकारणात् ।
काशीप्रान्तम् - डाॅ. बलदेव उपाध्याय: ।
अस्याधिकसमय: पाटलिपुत्रे (पटना) अतीत: - (महाभाष्यम् 3/2/123)
ग्रन्था: - महाभाष्यम्, योगसूत्रम्, चरकसंहिता ।
प्रशस्ति: -
कृतेSथ पतञ्जलिना गुरुणा तीर्थदर्शिना ।
सर्वेषां न्यायबीजानां महाभाष्ये निबन्धने ।। (भतृहरि: - वाक्यपदीय 2/486)
योगेन चित्तस्य पदेन वाचां मलं शरीरस्य च वैद्यकेन ।
योSपाकरोत्तं प्रवरं मुनीनां पतञ्जलिं प्राञ्जलरानतोSस्मि ।।
इति
टिप्पणियाँ
एक टिप्पणी भेजें