आभ्यन्तरप्रयत्नं पंचधा भवति – आद्यः (आभ्यन्तरप्रयत्नं) पंचधा – स्पृष्टेषत्स्पृष्टेषद्विवृतविवृतसंवृतभेदात् ।
स्पृष्टम् – स्पृष्टं प्रयत्नं स्पर्शानां – स्पर्शवर्णानां (क्‚च्‚ट्‚त्‚प् वर्गाणां) प्रयत्नः स्पृष्टम् ।
ईषत्स्पृष्टम् – ईषत्स्पृष्टमन्तस्थानां – अन्तस्थानां (य्‚ व्‚ र्‚ ल्) प्रयत्नः ईषत्स्पृष्टम् ।
ईषद्विवृतम् – ईषद्विवृतमूष्माणां – उष्माणां (श्‚ ष्‚ स्‚ ह्) प्रयत्नः ईषद्विवृतम् ।
विवृतम् – विवृतंस्वराणाम् – स्वराणां (अ‚ इ‚ उ‚ ऋ‚ लृ‚ ए‚ ओ‚ ऐ‚ औ) प्रयत्नः विवृतम् ।
संवृतम् – हृस्वस्यावर्णस्य प्रयोगे संवृतम्‚ प्रक्रियायां तु विवृतमेव – हृस्व अ वर्णस्य प्रयोगः संवृतम् किन्तु प्रक्रियायां तु विवृतमेव भवति ।
इति
स्पृष्टम् – स्पृष्टं प्रयत्नं स्पर्शानां – स्पर्शवर्णानां (क्‚च्‚ट्‚त्‚प् वर्गाणां) प्रयत्नः स्पृष्टम् ।
ईषत्स्पृष्टम् – ईषत्स्पृष्टमन्तस्थानां – अन्तस्थानां (य्‚ व्‚ र्‚ ल्) प्रयत्नः ईषत्स्पृष्टम् ।
ईषद्विवृतम् – ईषद्विवृतमूष्माणां – उष्माणां (श्‚ ष्‚ स्‚ ह्) प्रयत्नः ईषद्विवृतम् ।
विवृतम् – विवृतंस्वराणाम् – स्वराणां (अ‚ इ‚ उ‚ ऋ‚ लृ‚ ए‚ ओ‚ ऐ‚ औ) प्रयत्नः विवृतम् ।
संवृतम् – हृस्वस्यावर्णस्य प्रयोगे संवृतम्‚ प्रक्रियायां तु विवृतमेव – हृस्व अ वर्णस्य प्रयोगः संवृतम् किन्तु प्रक्रियायां तु विवृतमेव भवति ।
इति
टिप्पणियाँ
एक टिप्पणी भेजें