यत्रार्थे चिन्तिते*न्यस्मिस्तल्लिंगो*न्य:
प्रयुज्यते ।
आगन्तुकेन भावेन पताकास्थानकं तु तत् ।।
।।साहित्यदर्पण 6/45।।
--- (पताकावत् नाट्यस्य प्रसिद्ध्युत्पादकत्वात् तादृशबन्धो*पि पताकास्थानकम्) । नाट्यकथावस्तौ पताकास्थानकस्य प्रयोग: सम्यकतया विचिन्त्य एव करणीय: भवति । अस्य चत्वार: प्रमुखभेदा: निम्नोक्तास्सन्ति ।--
- प्रथमपताकास्थानकम् - यत्र अकस्मात् प्रीतिअनुकूलव्यापार: भूते सति परमप्रीतिकारीप्रयोजनसिद्धि: भवतु तत् प्रथमपताकास्थानकम् ।।
- द्वितीयपताकास्थानकम् - अत्यन्तश्लिश्टार्थबोधकानेकशब्दै: युक्ता: विविधविधारचनया विशिष्टम् द्वितीयपताकास्थानकम् ।
- तृतीयपताकास्थानकम् - यत् अन्यार्थस्य उपक्षेपकं, अव्यक्तार्थस्य निश्चित, श्लिष्ट, प्रत्युत्तरै: च युक्तं वचनं स्यात् तत् तृतीयपताकास्थानकम् ।
- चतुर्थपताकास्थानकम् - यत्र सुन्दरश्लिष्टद्वयर्थकवचनविन्यास: भवतु तथा येन प्रधानार्थस्य सूचना मिलेत तत् चतुर्थपताकास्थानकम् इति भवति ।।
इति
टिप्पणियाँ
एक टिप्पणी भेजें