वैयाकरणनाम - नागेशभट्ट: ।
अपरनाम: - नागोजिभट्ट:
वर्ण: - ब्राह्मण:
गोत्रम् -
स्थितिकालम् - प्रायेण 1670-1750ई. (अनुमानितम्)
शास्त्रज्ञानम् - व्याकरणम्, साहित्यम्, अलंकार:, दर्शनम्, ज्योतिषम्
पिता - शिवभट्ट:
माता - सतीदेवी
गुरु - हरिदीक्षित:
जन्मस्थानम् - महाराष्ट्रम्
निवासस्थानम् - महाराष्ट्रम्
काव्यकृतय: - प्रदीपोद्योत उत उद्योत (महाभाष्ये प्रदीपटीका), लघुशब्देन्दुशेखर (प्रौढमनोरमाया: व्याख्या), बृहच्छब्देन्दुशेखर (प्रौढमनोरमाया: विस्तृत व्याख्या), परिभाषेन्दुशेखर (पाणिनीयव्याकरणस्य व्याख्याग्रन्थ:), मंजूषा, लघुमंजूषा, परमलघुमंजूषा (त्रय: अपि व्याकरणस्य दार्शनिकग्रन्था: सन्ति), स्फोटवाद (स्फोटवादस्य विवेचनग्रन्थ:), महाभाष्यप्रत्याख्यानसंग्रह
अन्यविवरणम् -
- नागेशभट्ट: श्री भट्टोजिदीक्षितस्य पौत्र: आसीत् ।
- अनेन प्रायेण व्याकरणे एव दशाधिकग्रन्थानां प्रणयनं कृतम् ।
- पाणिनीयपरम्परायां वरदराजाचार्यस्य अनन्तरं अस्यैव नाम गृह्यते ।
- व्याकरणेन सहैव अस्य धर्मशास्त्रे, योगशास्त्रे अथ च अन्यबहुषु शास्त्रेषु गतिरासीत् ।
- नागेशभट्ट श्री भट्टोजिदीक्षित के पौत्र थे ।
- इन्होंने व्याकरण पर ही प्राय: 10 से अधिक ग्रन्थ लिखे ।
- पाणिनीय परम्परा में वरदराजाचार्य के बाद इन्हीं का नाम लिया जाता है ।
- व्याकरण के साथ ही साथ ये धर्मशास्त्र, साहित्य व योगादि के भी प्रकाण्ड विद्वान थे ।
इति
0 टिप्पणियाँ